Właściwości czarnuszki i sposoby jej wykorzystania

 –  NaturalnieZdrowe.pl  10/15/2023 16:07:53     Zdrowa żywność    Komentarze 0

Dwa dzbany z jej nasionami znaleziono w grobie Tutenchamona. Chińczycy w pierwszych wiekach nowej ery stosowali ją przy leczeniu chorób ciała i ducha. Niewielkie ziarenka o wielkiej mocy, czyli czarnuszka. Co to za roślina, czym się charakteryzuje, jakie właściwości posiada? Gdzie i jak możemy wykorzystać ziarenka czarnuszki? Oto wszystko, co powinieneś o nich wiedzieć!

Czarnuszka – skarb natury

Potocznie znana jako „czarnuszka”, oficjalnie nazywa się „czarnuszka siewna”. Znana jest ona jeszcze pod inną nazwą, a mianowicie łacińskim określeniem „Nigella Sativa L.”. Niezależnie, jakiego terminu użyjemy, zawsze mówimy o jednym: gatunku rośliny z rodziny jaskrowatych. Chociaż czarnuszka siewna pochodzi z Iraku i Turcji, to obecnie rozpowszechniła się na cały basen Morza Śródziemnego. Kwiat czarnuszki uprawiany jest w wielu krajach świata. Czy wiesz, że i w niektórych regionach Polski można znaleźć jej pola uprawne?

 Czarnuszka siewna

I tu mała ciekawostka, bo czarnuszka siewna może znaleźć się również w Twoim ogrodzie – potrzebne jest do tego słoneczne stanowisko i żyzna, stale wilgotna gleba. Wystarczą nasiona, które wysiewa się bezpośrednio do gruntu na początku kwietnia (na głębokość 1-1,5 cm w rozstawie rzędów 40 cm). Już po 14 dniach zobaczysz efekty. Pamiętaj jednak, że młode siewki wymagają starannego plewienia – szybko jednak zaczną same się rozsiewać. Pytanie tylko brzmi, czy zależy Ci na kwiatach, czy chodzi Ci o nasiona czarnuszki – jeśli te drugie, to przekwitnięte kwiaty regularnie usuwaj. To przedłuży okres kwitnienia rośliny.

To właśnie nasiona czarnuszki uważane są za prawdziwy skarb natury. Jej piękne błękitne i bardzo charakterystyczne kwiaty nierzadko wzbogacają bukiety w kwiaciarniach, ale to ziarenka tej niezwykłej rośliny, ukryte w owocu, tzw. mieszku, a przypominające wyglądem i smakiem kminek, stanowią jej serce. Nasion czarnuszki nie można lekceważyć – dostarczają organizmowi niezbędnych witamin i składników mineralnych. Zastosowanie czarnuszki jest bardzo szerokie, między innymi ze względu na jej właściwości prozdrowotne. Wykorzystuje się ją zarówno w kuchni, lecznictwie, jak i kosmetyce.

Co to jest czarnuszka? Właściwości nasion czarnuszki

„Fenomen natury” – tak często nazywana jest czarnuszka. Właściwości bowiem jej małych ziarenek są naprawdę niebagatelne. Po pierwsze obecne w nasionach czarnuszki tzw. tymochinon (składnik olejku eterycznego czarnuszki siewnej) o działaniu przeciwzapalnym, przeciwnowotworowym i ochronnym.

Po drugie bogate są w nienasycone kwasy tłuszczowe, w tym: linolowy, oleinowy, alfa-oleinowy, palmitynowy, mirystynowy oraz rzadko występujący eikozadienowy.

Właściwości czarnuszki

Po trzecie zawiera się w nich witamina E i beta-karoten – które nie tylko zapobiegają rozwojowi chorób układu sercowo-naczyniowego, ale także hamują procesy starzenia się skóry – oraz witaminy z grupy B, niezbędne do prawidłowej pracy układu nerwowego.

To jednak nie wszystko. Nasiona czarnuszki to również naturalnie występująca biotyna (nieoceniona dla skóry i włosów oraz prawidłowego funkcjonowania układu nerwowego), cenne flawonoidy i sterole oraz rzadko występujące w naturze alkaloidy, a także liczne mikroelementy i przeciwutleniacze.

Składniki mineralne nasion to natomiast m.in. wapń, magnez, potas, cynk, selen i żelazo. Ponadto w tzw. czarnym kminku kryją się cenne saponiny oraz aż osiem z dziewięciu niezbędnych aminokwasów! Jeśli nie przepadasz za produktami w  postaci nasion, z powodzeniem możesz korzystać z oleju z czarnuszki. Zawiera on podobne składniki mineralne i właściwości zdrowotne jak nieprzetworzona czarnuszka.

Na co pomaga czarnuszka?

Lecznicze właściwości nasion poznano najprędzej – wykorzystywane są one w medycynie już od starożytności. Ziarenka te posiadają bowiem właściwości przeciwwrzodowe, czyli mogą pomagać zmniejszyć ryzyko uszkodzeń błony śluzowej żołądka, przeciwdepresyjne, przeciwgrzybiczne, przeciwzapalne, przeciwnowotworowe, antyoksydacyjne i jednocześnie ochronne.

Nie tylko faraonowie wierzyli w cudowne właściwości nasion – dziś najnowsze badania naukowe przynoszą potwierdzenie zalet ich stosowania. Na przykład, udowodniono, że zawarty w nich tymochinon łączy się z enzymami i komórkami biorącymi udział w naturalnej obronie przed wolnymi rodnikami, a więc mają one silne działanie przeciwnowotworowe. Inne badania wykazały, że czarnuszka siewna może pomagać ochronić organizm przed toksycznymi substancjami. To jednak wszystko profilaktyka. Czy czarnuszka, oprócz pozytywnego działania na nasz układ odpornościowy w postaci jego wzmocnienia lub ochrony, jest w stanie pomóc na konkretne dolegliwości? Odpowiedź brzmi: zdecydowanie tak.

Po pierwsze może wspomagać leczenie alergii, astmy oraz wspierać wychodzenie z anemii. Jeśli chorujesz na nadciśnienie, ziarna czarnuszki mogą Ci pomóc w obniżeniu ciśnienia krwi i zapobieganiu powstawaniu zakrzepów; gdy masz tendencję do powstawania kamieni nerkowych – czarny kminek może znacznie obniżyć poziom szczawianów w moczu.

Nasiona czarnuszki okazują się również zbawienne, gdy Twój układ odpornościowy został zaatakowany przez grzyby lub pasożyty. Dzięki dużej ilości wapnia, czarnuszka może też wspierać procesy pomagające zwiększać gęstość kości, co jest niezwykle ważne w przypadku osteoporozy.

Stosowanie czarnuszki zaleca się również w przypadku trądziku, atopowego zapalenia skóry, łuszczycy, poparzeń słonecznych, a nawet łysienia czy łupieżu – może ona pomóc poprawić stan Twojej skóry, a także przyśpieszyć gojenie się stanów zapalnych.

Nasiona czarnuszki

Warto wspomnieć również o ostatnich badaniach naukowców z Ohio State University. Przekonują oni, że związki, które posiadają w sobie nasiona czarnuszki zahamowały zdolność klonowania się komórek rakowych takich nowotworów jak: glejak mózgu i rak rdzenia kręgowego. Ponadto dowiedli oni, że miejscowe zastosowanie ekstraktu z czarnuszki zahamowało rozwój raka skóry u myszy.

Jak zatem widać, czarnuszka działa niezwykle leczniczo i posiada właściwości lecznicze – zastosowanie raz dziennie okazuje się niemniej różnorodne. Bo skoro działają one zarówno zewnętrznie, jak i wewnętrznie, to można je wykorzystać w medycynie, ale również w kuchni i przemyśle kosmetycznym.

Nasiona czarnuszki – jak stosować ją w kuchni?

Nasiona czarnuszki świetnie smakują jako dodatek do wielu potraw. Gdy ich spróbujesz, początkowo mają smak przypominający nieco gorzką kawę; po chwili jednak przechodzi on bardziej w stronę ostrego, korzennego, podobnego do pieprzu. A jak pachną ziarenka? Zdecydowanie muszkatołowo-korzennie.

Zatem jak spożywać czarnuszkę? Możemy to zrobić pod kilkoma postaciami: nasiona nadają się do użycia w kuchni całe, tłuczone lub zmielone (wtedy przybierają postać przyprawy). Można też przygotować z nich napar lub olej naturalny (tłoczony na zimno olej z czarnuszki wykorzystywany jest także w kosmetyce). Do spożycia nadają się również liście czarnuszki, zawierające ogromną ilość witaminy C (więcej niż natka pietruszki!).

Nasiona czarnuszki - wykorzystanie w kuchni

Jak spożywać czarnuszkę? Po pierwsze zatem jako przyprawę – po zmieleniu z powodzeniem zastępuje pieprz, a nie zakwasza organizmu oraz nie drażni przewodu pokarmowego. Całe nasiona można dodawać niemalże do wszystkiego – zup, sałatek, marynat do mięs i ryb, pieczywa, domowych serów. Liście – wszędzie tam, gdzie miałabyś ochotę użyć natki pietruszki.

Olej z czarnuszki zawiera więcej witaminy E niż olej lniany i podobnie jak on może być wyłącznie tłoczony na zimno. Także na zimno powinien być używany jako dodatek do kanapek, sałatek, zup, sosów, kasz czy twarogów – zawsze nada potrawom nieco korzenny smak.

Nasion czarnuszki można też używać jako napar – przygotujesz z nich zamiennik herbaty lub nalewkę. Oto garść przepisów obrazujących, jak stosować czarnuszkę w kuchni.

Przepis na orkiszowe bułeczki z czarnuszką

Pieczywo i nasiona czarnuszki to duet idealny. Te bułeczki można spokojnie mrozić – po rozmrożeniu będą naturalnie puszyste i świeże jeszcze przez kilka godzin. A ponadto są doskonałe dla alergików – nie zawierają bowiem również mleka krowiego.

 Bułeczki z czarnuszką

Składniki:

  • 0,5 kg mąki orkiszowej

  • 7 g drożdży instant (jedno opakowanie)

  • 250 ml mleka roślinnego (najlepiej sojowego)

  • 3 łyżki oliwy z oliwek

  • 1 szklanka ciepłej wody

  • 1 jajko

  • 1 łyżeczka soli

  • 1 łyżeczka cukru

  • 2 łyżeczki ziarenek czarnuszki (lub więcej)

Wykonanie:

  1. Lekko podgrzej mleko, zmieszaj je z oliwą, cukrem i solą (do momentu, aż cukier się rozpuści).

  2. Poczekaj, aż mieszanka osiągnie temperaturę pokojową, i wlej ją do mąki wymieszanej z drożdżami. Zagniataj ciasto, aż przestanie kleić się do rąk. W razie konieczności dosyp odrobinę mąki (ale nie za dużo, by bułeczki nie wyszły suche).

  3. Uformuj kulę, przykryj ściereczką i odstaw do wyrośnięcia w ciepłe miejsce (ok. 60 min). Następnie uformuj z ciasta 10 okrągłych bułeczek i ponownie zostaw do wyrośnięcia, tym razem na blaszce do pieczenia, na ok. 30 minut (również pod ściereczką).

  4. Posmaruj bułeczki rozmąconym jajkiem i posyp każdą bułeczkę obficie nasionami czarnuszki.

  5. Piecz bułeczki w piekarniku rozgrzanym do 250 stopni przez ok. 10-15 min.

Przepis na nalewkę z nasion czarnuszki

Domowa nalewka z czarnuszki może być pita od czasu do czasu profilaktycznie; sprawdza się jednak doskonale również jako syrop na bóle brzucha, a także przeziębienie – katar i kaszel.

 Nalewka z czarnuszki

Składniki:

  • 0,5 szklanki zmielonych nasion czarnuszki

  • 0,5 szklanki miodu

  • 1 szklanka wódki 40 %

Wykonanie:

  1. Miód i czarnuszkę połącz, dodaj wódkę.

  2. Odstaw mieszankę na kilka dni.

  3. Gotowe!

Wskazówka:

Jeśli chcesz, by nalewka była klarowna – przelej ją przez gazę.

Przepis na bezglutenowy i wegański hummus z czarnuszką

Domowy hummus to idealna propozycja zarówno na pożywne śniadanie, jak i lekką kolację – można bowiem posmarować nim kanapkę lub zastosować go jako dip do surowych warzyw.

Vege humus z czarnuszką

Składniki:

  • 150 g ciecierzycy

  • woda (do moczenia i do gotowania)

  • 3 łyżki pasty sezamowej

  • 2 łyżki soku z cytryny

  • 0,5 ząbka czosnku

  • 1 łyżka oliwy z oliwek

  • 1 łyżka nasion czarnuszki (lub więcej)

  • szczypta soli

Wykonanie:

  1. Namoczoną przez noc ciecierzycę gotuj do miękkości w lekko osolonej wodzie. Następnie odsącz i wystudź.

  2. Wystudzoną ciecierzycę wraz z czosnkiem, sokiem z cytryną i pastą sezamową umieść w blenderze i zmiksuj na gładko.

  3. Przygotowany hummus posyp obficie czarnuszką i skrop oliwą z oliwek. Opcjonalnie możesz doprawić większą ilością soli.

Wskazówka:

Domowy hummus możesz przyprawić nie tylko czarnuszką, ale także innymi cennymi przyprawami, co pozwoli Ci stworzyć hummus smakowy, np. z dodatkiem sproszkowanej wędzonej papryki albo chilli (jeśli lubisz ostre smaki) lub suszonych pomidorów (wersja łagodna).

Czarnuszka – skarb natury do wykorzystania w kosmetyce

Już znasz szerokie właściwości i zastosowanie w kuchni. Czas na wykorzystanie ich w łazience. Olej z czarnuszki ma potężne działanie przeciwzapalne, dzięki czemu idealnie nadaje się do stosowania zewnętrznie. Może pomóc w walce z trądzikiem, wysypką czy alergią skórną.  Ponadto odżywia i nawilża skórę oraz widocznie spłyca zmarszczki. Łagodzi także wszelkie oparzenia skóry, a nawet zapobiega ich powstawaniu oraz łagodzi swędzenie skóry. Napar z nasion może natomiast pomóc w walce z łupieżem oraz łysieniem. By zauważyć efekty działania oleju z czarnuszki, pamiętaj o jego regularnym stosowaniu!

Chociaż olej z czarnuszki dodawany jest do wielu kosmetyków, można go również po prostu zakupić i stosować samodzielnie – wcierać go w skórę głowy, w paznokcie, miejsca zmienione chorobowo. Znacznie tańsze okazują się jednak nasiona czarnuszki, z których polecamy przygotować domowy napar – wystarczy zalać wrzątkiem 1 łyżkę nasion, odczekać 20 min i odcedzić. Tak przygotowany wywar należy wcierać we włosy, skórę i paznokcie, podobnie jak olej.

Olej z czarnuszki przyda się również wszystkim, którzy chcą nawilżyć lub zmiękczyć skórę, a także pozbyć się blizn – nie tylko zmarszczek, ale i rozstępów. Jeśli samodzielnie stosujesz olej lub napar z ziarenek czarnuszki na włosy, pamiętaj, że taka maseczka powinna znajdować się na włosach nie krócej niż 30 minut. Możesz jednak również wybrać specjalne maseczki lub szampony z dodatkiem oleju – czarnuszka siewna od dawna wykorzystywana jest do produkcji kosmetyków, zarówno do włosów, jak i skóry (twarzy i ciała) oraz paznokci.

Właściwości i zastosowanie nasion czarnuszki – skuteczność potwierdzona naukowo

Nasiona czarnuszki nie bez powodu nazywane są naturalnym skarbem. Działają one bowiem na cały organizm człowieka. Różnorodne właściwości czarnuszki powodują, że znajduje ona zastosowanie zarówno w kuchni jako dodatek do potraw, jak i w kosmetyce jako środek pielęgnacji i ochrony.

Pamiętaj jednak, że nasiona czarnuszki, czy też stosowanie oleju z czarnuszki nie zastąpią zdrowego stylu życia i odpowiedniej diety – dlatego włącz je do swojego jadłospisu, ale nie zapominaj i o innych ważnych elementach, jak zdrowa nieprzetworzona żywność oraz ruch.

Jacek Sieradz

W Naturalnie Zdrowe obecny od kilku lat. Gorliwy zwolennik idei slow life i racjonalnego podejścia do spraw żywienia. W swoich wpisach opisuje zdrowe produkty i ich właściwości oraz przedstawia, jak i dlaczego warto z nich korzystać. Zagadnienia związane z szeroko pojętym zdrowym trybem życia stara się prezentować w sposób przystępny, aby nawet laik mógł czerpać z nich maksimum pożytku i informacji. Miłośnik odkrywania nowych destynacji i lokalnych smaków. Po godzinach fan westernów i oddany właściciel staffika.

Komentarze

Zaloguj się lub zarejestruj, aby dodawać komentarze
  • Rejestracja

Rejestracja nowego konta

Wyrażam zgodę na przetwarzanie moich danych osobowych w związku z zamówieniem. Więcej w Polityce prywatności.

Posiadasz już konto
Zaloguj się lub Zresetuj hasło