Kakao - zastosowanie, właściwości i wartości odżywcze
Kakao - zastosowanie, właściwości i wartości odżywcze
Wywodzące się z Ameryki Południowej kakao spożywane było przez rdzennych mieszkańców tamtych terenów na długo przed przybyciem Kolumba. Na naszym kontynencie ziarna kakaowca pojawiły się dopiero w XVI wieku, ale prawdziwy boom trwający do dzisiaj nastąpił dopiero w drugiej połowie XIX wieku, kiedy w Szwajcarii rozpowszechnił się sposób wyrobu czekolady. Jakie właściwości ma kakao i czy warto wprowadzić je do codziennej diety? 
Kakao, czyli dar z niebios
Znane wszystkim kakao powstaje z nasion kakaowca właściwego (theobroma cacao). Roślina oryginalnie wywodzi się z regionu Ameryki Południowej i Środkowej, gdzie kakao od zawsze nazywane było "napojem bogów" ze względu na swoje wyjątkowe właściwości. O ile kakaowiec do dzisiaj jest tam uprawiany, to plantacje znajdują się również w innych miejscach, gdzie klimat pozwala na uprawę (np. Wybrzeże Kości Słoniowej). Roślina rosnąca do wysokości 12 metrów owocuje już po 3 latach i może dawać owoce przez kolejne 3 dekady. Największe plony zbierane są jednak w pierwszej połowie jej życia.
Chociaż kakao kojarzymy głównie z barwą brunatną, to pod grubą łupiną ziarna kakaowca wyglądają inaczej, ich odcień jest fioletowo-purpurowy. Charakterystyczny czekoladowy kolor nabierają dopiero po wstępnej obróbce, która obejmuje fermentację i suszenie surowca. Tak przygotowane ziarna kakaowca wysyłane są do odbiorców i dalsza produkcja kakao odbywa się dopiero w krajach docelowych - tam powstaje kakao w formie, jaką znajdujemy potem na półkach.
Gdzie głównie wykorzystuje się owoce kakaowca? Oczywiście w przemyśle spożywczym, ale również w kosmetykach i medycynie. Co ciekawe, nawet łupiny kakaowca będące odrzutem produkcyjnym znajdują zastosowanie jako dodatek do pasz, czy element ściółki.
Wartości odżywcze kakao
Wspomnieliśmy już, że kakao było uznawane za dar od bogów i biorąc pod uwagę jego skład i ilość właściwości prozdrowotnych trudno się dziwić, że Indianie tak opisywali ten napój. Proszek ze zmielonych nasion kakaowca to nie tylko bogactwo witamin i minerałów, ale przede wszystkim moc antyoksydantów, których ilość może zawstydzić nawet powszechnie znaną czołówkę rankingu jak borówki, czy czerwone wino.
Kakao - moc antyoksydantów
Jeśli chodzi o przeciwutleniacze, to najwięcej jest w składzie polifenoli. Pozwalają na budowę silnego układu odpornościowego, zmniejszają ilość stanów zapalnych w organizmie, neutralizują wolne rodniki i hamują procesy starzenia się komórek.
Na uwagę zasługują również inna grupa antyoksydantów - flawonole. Sprawiają, że o ile kakao kojarzy raczej się jako napój dla najmłodszych, to z jego zalet skorzystać mogą również osoby najstarsze. Wspomniane związki wpływają pozytywnie na układ nerwowy i poprawę pamięci, przeciwdziałają demencji i efektom chorób neurodegeneracyjnym jak Alzheimer.
Sprawniejszy umysł to zresztą niejedyna zaleta, jaką dają przeciwutleniacze. To także lepsza kondycja układu krążenia. Picie kakao pozwala zapobiegać powstawaniu skrzepów, działa rozkurczająco na naczynia krwionośne i chroni przed wystąpieniem udarów i nadciśnienia tętniczego. Obniżeniu ulega również poziom "złego cholesterolu" LDL.
Kakao zawiera wiele wartościowych elementów, ale należy pamiętać, że na efekty stosowania trzeba będzie trochę poczekać. Zalety płynące ze spożycia mogą pojawić się dopiero po dłuższym czasie, dlatego nie należy się zniechęcać jeśli oczekiwane zmiany nie pojawią się po kilku dniach.
Czekolada na dobry humor
Można powiedzieć, że jedzenie czekolady na poprawę nastroju to metoda stara jak świat i znana każdemu. I faktycznie tak jest. Kwas walerianowy i duża dawka magnezu pozwalają złagodzić stres, koją nerwy i pozwalają na zdrowszy i głębszy sen. Co więcej, kakao zawarte w czekoladzie stymuluje też produkcję serotoniny, czyli hormonu odpowiedzialnego za uczucie szczęścia i radości. Poprawa humoru to zresztą niejedyny efekt, bo przy okazji zwiększa się również popęd seksualny, a nawet płodność u kobiet.
Warto też wiedzieć, że im ciemniejsza, czyli bardziej naturalna, czekolada tym więcej składników mineralnych w sobie zawiera. To tłumaczy, dlaczego gorzka czekolada uznawana jest za najzdrowszą. Oczywiście osobną kwestią pozostaje ilość zjadanych kostek, ale przy zachowaniu umiaru można czerpać korzyści bez obaw o wzrost wagi.
Składniki odżywcze w kakao
Ilość składników mineralnych, witamin, a także substancji prozdrowotnych zawartych w kakao wykracza znacznie poza wspomniane antyoksydanty i magnez. W kakao znajdziemy pokaźne ilości witamin z grupy B (w tym kwas foliowy, czyli B9), a wśród pierwiastków na uwagę zasługują jeszcze żelazo, potas i wapń. Co ciekawe, w składzie ziaren jest obecna również kofeina, która jednak jest w zbyt małym stężeniu, by przekładało się to na odczuwalne właściwości pobudzające.
Innym związkiem o którym warto wspomnieć, jest teobromina. Miłośnikom zwierząt domowych, szczególnie psów i kotów ta nazwa mogła się już obić o uszy. To właśnie ta substancja nie jest trawiona przez układy pokarmowe naszych pupili (wpływa na krążenie i układ nerwowy) i przy zbyt dużych dawkach może doprowadzić nawet do zgonu zwierzęcia. Dla ludzi teobromina jest jednak w pełni bezpieczna i ma dodatkowo dużą zaletę - hamuje kaszel kilka razy lepiej niż kodeina, będąca składnikiem syropów i leków przeciwbólowych.
Rodzaje kakao
Na rynku spotkać się można z różnymi rodzajami kakao naturalnego. Podział dokonywany jest najczęściej na podstawie zawartości tłuszczu w składzie. I tak surowe kakao, które w składzie ma ponad 20% tłuszczu określane jest jako pełnotłuste. Przy zawartości tłuszczu w zakresie 15-20% mówimy o kakao tłustym, a poniżej tej wartości znajduje się kakao niskotłuszczowe. 
Zastosowanie kakao
Na początku warto wyjaśnić jedną istotną rzecz, która często wprowadza w błąd wielu konsumentów. Chodzi o popularne napoje instant stylizowane na kakao. Nie mają z prawdziwym, naturalnym kakao wiele wspólnego. Wprawdzie ich kolor, barwa, smak są zbliżone i w składzie znajdziemy nawet pewną zawartość kakao, to w rzeczywistości mamy do czynienia z produktem kakao-podobnym: sztucznym i niskiej jakości zamiennikiem.
Jeszcze bardziej zniechęcająca jest analiza zawartości. Podczas gdy w kakao naturalnym znajdziemy sporo tłuszczu i białka, ale stosunkowo mało węglowodanów (i symboliczną ilość cukru), tak w przypadku wspomnianych napojów zawartość cukru w 100 g produktu może stanowić od 70 do blisko 90% składu! Biorąc to pod uwagę, jeśli tylko mamy możliwość, wybierajmy surowe kakao naturalne i ewentualnie dosładzajmy je w razie potrzeby (np. naturalnymi słodzikami).
Użycie kakao w kuchni
Zmielone ziarna kakao przeważnie kojarzą się z ciepłym napojem często spożywanym na śniadanie lub przed snem. Idealne na rozgrzanie w chłodny, zimowy poranek. Aromat kakao to też jeden z zapachów, który kojarzy się ze świętami i rodzinną atmosferą. Jak zatem możemy jeszcze wykorzystać kakao w naszej kuchni?
Jak nie trudno się domyślić - wszędzie tam, gdzie mamy do czynienia z wszelkiej maści deserami: ciastami, lodami, pancakes. Na bazie kakao lub z jego dodatkiem mogą powstawać pyszne słodkie wypieki, a także dodatki do nich np. kremy. Kakao komponuje się zresztą dobrze z przyprawami często wykorzystywanymi w cukiernictwie jak cynamon, czy wanilia. Również z miodem może tworzyć zgrany duet.
Warto też wspomnieć o tym, że o ile kakao sporządzamy najczęściej z użyciem mleka, to nic nie stoi na przeszkodzie, by zastąpić je napojem roślinnymi stworzyć wegański wariant kakao. Użyć można większości napojów roślinnych i orzechowych - warto sprawdzić różne opcje, pamiętając o tym, że mogą one mniej lub bardziej wpływać na efekt.
Kakao jako składnik kosmetyków
O ile kakao najczęściej spożywane jest napój, czy dodatek do deserów to znalazło również zastosowanie w kosmetyce. Gdzie zatem znajdziemy kakao w składzie? Przede wszystkim w preparatach do pielęgnacji skóry. Są to zarówno kosmetyki do opalania, ale też te mające zmniejszyć rozstępy i blizny. Szczególnie znane i polecane jest masło kakaowe będące naturalnym środkiem nawilżającym. Masła kakaowego można używać na całe ciało. 
Pij kakao - będziesz wielki
Obecnie kakao kojarzy się głównie jako przysmak dla dzieci. Niestety dotyczy to przede wszystkim napojów o smaku kakao, które z tym naturalnym nie mają wiele wspólnego. Prawdziwe, naturalne kakao zawiera zdrowe kwasy tłuszczowe, białko, błonnik i prawie zerową ilość cukrów i dzięki temu ma bez porównania korzystniejszy wpływ na nasz organizm niż wypchany po brzegi cukrem zamiennik.
Kupując kakao, zwracajmy uwagę na etykietę, szczególnie na skład i kraj pochodzenia surowca. Wybierajmy świadomie produkty wysokiej jakości.
Produkty, które mogą Cię zainteresować:
Jacek Sieradz
W Naturalnie Zdrowe obecny od kilku lat. Gorliwy zwolennik idei slow life i racjonalnego podejścia do spraw żywienia. W swoich wpisach opisuje zdrowe produkty i ich właściwości oraz przedstawia, jak i dlaczego warto z nich korzystać. Zagadnienia związane z szeroko pojętym zdrowym trybem życia stara się prezentować w sposób przystępny, aby nawet laik mógł czerpać z nich maksimum pożytku i informacji. Miłośnik odkrywania nowych destynacji i lokalnych smaków. Po godzinach fan westernów i oddany właściciel staffika.