Kasza gryczana niepalona, czy palona – właściwości
Chociaż kasza gryczana należy obecnie do jednych z najbardziej popularnych, to w Europie pojawiła się dopiero pod koniec średniowiecza. Jej pochodzenie to prawdopodobnie górskie tereny południowej Azji, ale też Syberii. W Polsce jej pojawienie łączy się z najazdami tatarskimi, ale w rzeczywistości to pseudozboże rozpowszechniło się w naszym kraju dopiero kilka wieków później. To jednak tłumaczy nazwę kaszy gryczanej, którą często zwykło się określać jako „tatarka”.
Kasze - alternatywa dla zbóż
Czym właściwie jest kasza gryczana? Są to krupy, czyli obłuszczone nasiona gryki zwyczajnej. Gryka to rodzaj pseudozboża, czyli zboża rzekomego. Określa się tak gatunki roślin, które ze względu na wykorzystanie oraz skład i właściwości są bardzo zbliżone do tradycyjnych zbóż. Posiadają jednak wiele unikalnych cech, którymi się odróżniają i pod wieloma względami przerastają zboża. Tak właśnie jest w przypadku kasz.
W Polsce najczęściej uprawianymi odmianami gryki są gryka zwyczajna i wspomniana już tatarka. Oprócz nas do czołówki światowych producentów należy również Rosja, Ukraina i Chiny, a na półkuli zachodniej Brazylia i Stany Zjednoczone. Zbiory odbywają się każdego roku, a dużą zaletą gryki jest łatwość jej uprawy. Jest gatunkiem odpornym i nie wymaga stosowania środków chemicznych takich jak pestycydy. To nie tylko obniża koszty, ale co istotniejsze podnosi jakość surowca. Gryka może rosnąć na glebach niskiej jakości, przy okazji powstrzymując ich korozję. Dodatkowo jej uprawa w porównaniu ze zbożami wymaga użycia mniejszej ilości wody.
Wartość prozdrowotna gryki siewnej
Jak już wspomnieliśmy, chociaż gryka jest pod wieloma względami podobna do tradycyjnych zbóż, to ma też kilka istotnych przewag. Po pierwsze: naturalnie nie zawiera glutenu, co oznacza, że wszystkie produkty zawierające kaszę gryczaną również. Oczywiście brak glutenu zawsze należy potwierdzić obecnością odpowiedniego certyfikatu, bo produkty zawierające gluten mogą być obecne podczas zbiorów, lub podczas pobytu w tym samym zakładzie produkcyjnym.
Kolejna zaleta kaszy gryczanej to bogaty skład i wysoka zawartość witamin, minerałów i substancji prozdrowotnych. Kasza gryczana to w większej części węglowodany, w tym skrobia, która nie tylko jest źródłem energii, ale również dba o mikroflorę jelitową i tym samym wspomaga procesy trawienne.
O ile wysoka zawartość węglowodanów nie powinna dziwić, podobnie jest przecież w przypadku zbóż, to na uwagę zasługuje fakt, że kasza jest bogatym źródłem białka. Jest to kilkunastoprocentowy udział, a przyswajalność tego makroskładnika jest zbliżona do tego pochodzącego ze strączków. Do tego należy doliczyć sporo błonnika pokarmowego, który nie tylko zaspokaja uczucie sytości, ale pomaga też obniżyć cholesterol LDL i regulować poziom cukru we krwi, co ma niebagatelne znaczenie dla diabetyków i osób otyłych. Tych pierwszych powinien zainteresować również fakt, że kasza gryczana posiada niski indeks glikemiczny.
Składniki mineralne i witaminy
Przy okazji omawiania składu nie można nie wspomnieć również o pierwiastkach, także tych śladowych oraz antyoksydantach. Kasza gryczana jest bogatym źródłem żelaza, manganu, cynku i magnezu. Tego ostatniego jest nawet więcej niż w gorzkiej czekoladzie. Na uznanie zasługuje również obecność dużej ilości flawonoidów, a w szczególności rutyny. Ten przeciwutleniacz nie tylko obniża ilość wolnych rodników, ale też wydłuża działanie witaminy C i działa przeciwzapalnie. Warto podkreślić, że ilość rutyny jest wyższa niż winie, czy zielonej herbacie, które uznawane są za bomby antyoksydacyjne.
Kasza gryczana to również sporo witaminy E i tych z grupy B. Witamina E powszechnie uznawana za witaminę młodości spowalnia procesy starzenia się komórek, poprawia wygląd włosów i cery, a także wzmacnia układ krwionośny i reguluje ciśnienie krwi. Z kolei witaminy z grupy B to sprawny układ nerwowy, lepsza koncentracja, niwelowanie skutków stresu i obciążenia umysłowego.
Kasza niepalona i palona – różnice
O ile odmian kaszy gryczanej jest co najmniej kilka odmian, to większość dostępnych w sklepach produktów zalicza się do jednego z dwóch rodzajów. Mamy zatem kaszę gryczaną niepaloną i paloną. Jakie są między nimi różnice? To przede wszystkim sposób obróbki, jakiej zostały poddane w czasie produkcji. Kasza gryczana niepalona, zwana również białą albo nieprażoną to kasza, która po obraniu została tylko wysuszona i nic więcej nie było z nią robione. Dzięki temu kasza gryczana biała ma nie tylko delikatny smak i kremową barwę, ale również wyższą zawartością mikroskładników, w tym przeciwutleniaczy.
Kasza prażona - wartości odżywcze to nie wszystko
Nie oznacza to oczywiście, że kasza gryczana prażona jest już na starcie na straconej pozycji względem kaszy niepalonej. Faktycznie, w kaszy gryczanej prażonej, po obróbce termicznej zawartość składników odżywczych ulega zredukowaniu, mniej jest cennych witamin i flawonoidów. Wartość odżywcza to jednak tylko jedna strona medalu, bo jednocześnie zmianie ulega smak. Ta wersja kaszy gryczanej jest bardziej wyrazista i intensywna. Ma wyraźnie wyczuwalną goryczkę, niektórzy twierdzą też, że czują posmak orzechów. Z tego powodu wynika zresztą duża wszechstronność kaszy prażonej – świetnie komponuje się z wieloma potrawami.
Wykorzystanie kaszy gryczanej w kuchni
Bez względu na to, czy bardziej odpowiada nam kasza gryczana niepalona, czy palona obie świetnie sprawdzą się w każdej kuchni. Zarówno miłośnicy mięs, jak i weganie mogą włączyć ją do codziennej diety, wzbogacając jadłospis o bardzo wartościowy produkt. Kasza gryczana niepalona jest zresztą obecna w tradycyjnej polskiej kuchni od setek lat i do dzisiaj stanowi częsty dodatek do gulaszu, zrazów czy kotletów. Świetnie komponują się z nią sosy grzybowe i mięsne. Można ją jeść nawet samodzielnie - wystarczy dodać do niej skwarki i prosty obiad będzie gotowy.
Kaszy gryczanej niepalonej można również dodawać do zup np. popularnego krupnika. Kasza gryczana niepalona to także podstawa wielu farszy i wypełnień. Pierogi, gołąbki, krokiety, a nawet kaszanka i pasztety – we wszystkich przypadkach kasza gryczana sprawdzi się idealnie. Innym sposobem na wykorzystanie kaszy gryczanej to zastąpienie nią ziemniaków, makaronów, czy ryżu. W ostatnich latach dużą popularnością cieszy się kaszotto, czyli risotto z kaszą zamiast ryżu.
Kasza gryczana niepalona może też być wykorzystana do wypieków, zarówno tych słodkich, jak i wytrawnych. Dzięki niej stworzymy, chociażby proste i szybkie brownie, a także upieczemy chlebek gryczany, który cieszy się dużą popularnością szczególnie wśród zwolenników diet bezglutenowej.
Jak ugotować kaszę gryczaną?
Proces gotowania kaszy gryczanej niepalonej nie jest skomplikowany ani czasochłonny. Należy jednak pamiętać o kilku rzeczach. Przede wszystkim – przed gotowaniem zaleca się przepłukać ziarna. Można to zrobić pod bieżącą wodą z wykorzystaniem sitka, ale lepiej po prostu nalać wody do garnka i wsypać kaszę do środka. Pozwoli to pozbyć się zanieczyszczeń, a także sprawi, że kasza będzie mniej się lepić.
Następnie do garnka, w którym będziemy gotować, nalewamy wodę i czekamy aż się zagotuje. Jeśli chodzi o ilość wody, to powinno być jej przynajmniej dwa razy więcej, czyli każda szklanka kaszy będzie przypadać na 2 szklanki wody. Co ważne, kaszę wsypujemy, dopiero gdy woda będzie już wrzeć. Gotujemy na małym ogniu w osolonej wodzie przez około kwadrans aż do wchłonięcia większości płynu. Możemy dodać również łyżeczkę oleju, by zapobiec sklejaniu. Po zdjęciu z kuchenki zostawiamy kaszę w garnku jeszcze na kilka minut. Potem jest gotowa do podawania.
Kasze to zdrowa i bardzo wartościowa żywność. Chcesz dowiedzieć się o nich więcej? Sprawdź nasz wpis blogowy Najzdrowsza kasza - którą wybrać? Zestawienie najlepszych kasz
Produkty, które mogą Cię zainteresować:
- -1,30 zł
Źródła:
https://pl.wikipedia.org/wiki/Kasza_gryczana
Buckwheat Grains and Buckwheat Products – Nutritional and Prophylactic Value of their Components – a Review - Czech Journal Of Food Science vol.23, No.3: 153-162
Buckwheat – an old crop with new health prospects - NJF Report vol.3, No.1, 2007
Jacek Sieradz
W Naturalnie Zdrowe obecny od kilku lat. Gorliwy zwolennik idei slow life i racjonalnego podejścia do spraw żywienia. W swoich wpisach opisuje zdrowe produkty i ich właściwości oraz przedstawia, jak i dlaczego warto z nich korzystać. Zagadnienia związane z szeroko pojętym zdrowym trybem życia stara się prezentować w sposób przystępny, aby nawet laik mógł czerpać z nich maksimum pożytku i informacji. Miłośnik odkrywania nowych destynacji i lokalnych smaków. Po godzinach fan westernów i oddany właściciel staffika.