Dieta makrobiotyczna – czy naprawdę jest dobra?

Dieta makrobiotyczna to sposób odżywiania bazujący na naturalnych składnikach, kładąca szczególny nacisk na pełnoziarniste produkty zbożowe, uzupełnione dużą ilością roślin strączkowych, owoców i warzyw oraz ograniczenie produktów mięsnych. Jej stosowanie ma korzystnie wpływać na ogólny stan zdrowia, poprawiać samopoczucie oraz wykazywać działanie profilaktyczne względem chorób cywilizacyjnych.

Termin „makrobiotyka” wywodzi się z dwóch greckich słów: „makro” (długi, wielki) oraz „bios” (życie). Jego autorstwo przypisuje się słynnemu starożytnemu medykowi Hipokratesowi, którego podejście do kwestii dietetycznych, uznawanych za kluczowe dla zachowania zdrowia, najlepiej oddaje twierdzenie „Twoje pożywienie powinno być lekarstwem, a Twoje lekarstwo powinno być pożywieniem”.

Taką właśnie filozofię zawiera w sobie dieta makrobiotyczna, znana od wielu lat, ale dopiero od stosunkowo niedawna zyskująca coraz większe rzesze sympatyków na całym świecie. Jakie są jej najważniejsze zasady i czy warto się nią zainteresować?

Na czym polega dieta makrobiotyczna?

Współczesna makrobiotyka przykłada kluczowe znaczenie do spożywania potraw jak najmniej przetworzonych, sporządzanych z produktów wytworzonych metodami rolnictwa ekologicznego, bez konserwantów, pestycydów i dodatków chemicznych.

Bazą dobrze skomponowanej diety makrobiotycznej są węglowodany złożone, stanowiące ok. 50-60% spożywanych pokarmów. Potrawy oparte na pełnych ziarnach zbóż (w tym mące razowej), czarnym i brązowym ryżu, pestkach, nasionach, płatkach zbożowych oraz kaszach dostarczają zarówno energii do codziennego funkcjonowania, jak też licznych witamin, składników mineralnych, substancji bioaktywnych oraz błonnika niezbędnego do prawidłowej pracy układu pokarmowego. Łączone powinny być one z nasionami roślin strączkowych (soczewica, groch, fasola, fasolka szparagowa), oraz dużą ilością świeżych warzyw (głównie korzennych i kapusty) oraz owoców.

W tym aspekcie dieta makrobiotyczna podobna jest do diety wegetariańskiej, aczkolwiek w przeciwieństwie do niej nie wyklucza spożywania niewielkich ilości mięsa (najlepiej drobiowego) oraz ryb morskich. Wskazane jest również stosowanie w umiarkowanym zakresie naturalnych, nierafinowanych olejów roślinnych (np. rzepakowego, lnianego, z czarnuszki, czy kokosowego). Preferowane sposoby obróbki termicznej posiłków to duszenie, pieczenie lub gotowanie na parze.

Ograniczać powinno się (a najlepiej całkowicie wykluczyć z diety) rafinowany cukier, napoje gazowane, słodycze, przetwory mleczne, białą mąkę, jak również wszelkie produkty zawierające konserwanty, sztuczne barwniki i innego typu „ulepszacze”.

Dlaczego warto stosować dietę makrobiotyczną?

Diety oparte na zasadach makrobiotyki doczekały się licznych opracowań naukowych, publikowanych w prestiżowych czasopismach medycznych (m.in. New England Journal of Medicine, Journal of the American Medical Association, Cancer Research). Zgodnie potwierdzają one ich korzystny wpływ na zdrowie i profilaktykę powszechnych chorób cywilizacyjnych, zwłaszcza schorzeń układu sercowo-naczyniowego oraz nowotworów.

Na stronie Amerykańskiego Stowarzyszenia Raka (ACS – American Cancer Society) przeczytać możemy:

„Makrobiotyka może pomóc zapobiegać niektórym formom raka. Może pomóc zmniejszyć ryzyko rozwoju raka, który wydaje się być związany z wysokim spożyciem tłuszczów, co dotyczy na przykład raka okrężnicy i zapewne niektórych form raka piersi. Dieta makrobiotyczna, tak jak inne diety beztłuszczowe, może obniżyć ciśnienie krwi i zmniejszyć możliwość wystąpienia choroby serca”. (cyt. za „Makrobiotyka – ścieżka do całkowitego zdrowia” K. Michio, A. Jack)

Również badania przeprowadzone w 2011 r. przez włoski Narodowy Instytut Raka w Mediolanie (na próbie 100 kobiet ze stwierdzonym wysokim ryzykiem wystąpienia raka piersi) wykazały, że dieta makrobiotyczna może zmniejszyć ryzyko rozwoju tej choroby o ok. 25-30%.

Właściwie skomponowana dieta makrobiotyczna oprócz swojego działania profilaktycznego może dodać nam energii, poprawić przemianę materii, zapobiec zaparciom, obniżyć poziom cholesterolu oraz ciśnienie krwi. Niezbędne jest jednak jej starannie zaplanowanie, aby uniknąć niedoboru niezbędnych organizmowi składników - zwłaszcza białka, witaminy B12 i żelaza. Dieta makrobiotyczna nie jest zalecana kobietom w ciąży oraz dzieciom i młodzieży w okresie wzrostu.